دین مردم شمیرانات از قبل از اسلام تاکنون

دوره پیش از اسلام  

با مطالعه متون قدیمی درباره دین و سیر تحولات ان در منطقه ری و قصران یا تهران و شمیرانات کنونی ٬ در مییابیم که ساکنان نخستین این پهنه در اغاز ٬ ظاهرا اتش ٬ اسمان ٬ باد و ... و نظیر ان را مقدس می شمردند و خدایی را که مظهر هر یک از انان بوده می پرستیدند ٬ پس از ان نشانه هایی از ایمان ساکنان ری و قصران به < اهورامزدا > وجود دارد . پیش از ظهور زرتشت ٬ مردمان این ناحیه پیرو آیین مغان که خواستگاه ان از همین پهنه بوده است بوده اند . از زمان مادها و هخامنشیان که مغان ایین زرتشت را پذیرفتند ٬ این دین در نواحی ری ٬ قصران و دماوند رواج یافت . در سراسر این دوره تا دوره اسلامی دین مردمان مناطق ری ٬ قصران و دماوند دین زرتشت بود . در مورد زمان زندگی زرتشت نظرات مختلفی ابراز شده اما در مورد قصران وجود قبرستان قیطریه ٬ اهار و ایگل متعلق به ۳ هزار سال پیش نشان میدهد  ظهور زرتشت بعد از قرن نهم پیش از میلاد بوده ٬ چون در زمان زرتشت مرده را به خاک نمی سپردند ٬ در حالی که میدانیم دین مردمان این منطقه زرتشتی بوده و قبرستان ها متعلق به ۳ هزار سال پیش ٬ که میبایست دین زرتشت نیز قبل از این عدد بوده باشد . در زمان اسکندر و جانشینانش < سلوکیان > دین مردم زرتشتی بوده اما این دین مورد بی توجهی و بی اعتنایی حاکمان جدید قرار گرفت. اجرای احکام آن سست شد و کانون اتشکده ها رو به خاموشی گذاشت . این امر در مورد ری و پیرامون ان که مرکز مغان و رهبران مذهبی بود ٬ شدت بیشتری داشت .در زمان اشکانیان نیز دین به صورت سابق بود و رونقی پیدا نکرد ٬ تا اینکه در زمان ساسانیان ٬ ایین زرتشت ٬ دین رسمی کشور شد ٬ که ری و مناطق پیرامون ان از اهمیت خاصی برخوردار شد . در اغاز این دوره دین زرتشت در سراسر ناحیه قصران رونق فراوانی داشت و از بین ایزدان ٬ ایزد ناهید با اعتقادی خاص مورد تقدس و تکریم بود . بطوری که در کوشه و کنار این نواحی بناهای دینی به وجود امده ٬ مانند اتشگاه قصران ( قلعه دختر ٬ قصر دختر ٬ قزل ماما ٬ و دیگر موارد ) بین اهار و شهرستانک که بنای نیمه ویران ان هنوز پا برجاست ٬ خاتون بارگاه بر فراز کوهی به همین نام در گرمابدر ٬ قلعه هفت دختران و قلعه ای در کمردشت لار و بنایی در شمال ری در دامنه کوه سه پایه در قصران خارج که اکنون به نام بقه بی بی شهربانو شهرت دارد منتسب به ایزد بانوی ناهید هستند . 

دوره اسلامی و پس از ان  

همانطور که در سطر های پیش اشاره شد ٬ اصولا پهنه قصران در تحولات و حوادث سیاسی تابع جریان هایی بوده است برای ری و دماوند نیز پیش می امد. اما در مورد پذیرش اسلام تفاوت بین ری و قصران خارج با داخل دیده می شود . بطوری که پس از تصرف ری توسط نعیم بن مقرن در سال ۲۲ هجری  ابتدا مردم ری مانند ذمیان ( اهل ذمه ) پرداخت جزیه و خراج را پذیرفتند ٬ کم کم با گذشت زمان و رواج بیشتر اسلام در ری ٬ رفته رفته ابادی های واقع در قصران خارج یکی پس از دیگری به دین اسلام در امدند . اما در قصران داخل وضع به گونه دیگری بود بطوری که دین زرتشت حتی به هنگام افول در ری و قصران خارج در قصران داخل از رونق فراوانی برخوردار بود و تا مدت ها اسلام در بسیاری از نقاط کوهستانی البرز راه نیافت و فقط مردم جزیه و خراج به حاکم مسلمان پرداخت میکردند . از قرن سوم قدرت مازیار در نواحی کوهستانی طبرستان ٬ رویان ٬ دماوند ٬ قصران فزونی گرفت و مامون حکومت مناطق کوهستانی را به او سپرد و نام اسلامی محمد را برای او برگزید .چون پذیرش اسلام از طرف مازیار سوری و مصلحتی بود در زمان او دین زرتشت پابرجا و اتشکده ها فروزان بود . بعد از ان طاهریان بر این منطقه مسلط شدند ٬ در زمان طاهر بن عبد الله پاره ای از اتشکده ها خاموش شد . با روی کار امدن علویان به خواسته بزرگان محلی ٬ حسن بن زید علوی در سال ۲۵۰ هجری برای دعوت مردم به اسلام به نواحی دماوند و فیروز کوه و قصران رفت ٬ مردم ضمن پذیرش اسلام با او بیعت کردند. 

لازم به ذکر است اهالی قصران داخل ٬ برخلاف بسیاری از نواحی ایران ٬ حتی ری ٬ خود  علویان را روی کار اوردند و به علاقه خویش به اسلام ایشان گرویدند نه روی ترس و زور ٬ همچنین باید گفت که سرزمین کوهستانی البرز مرکزی و قصران داخل یکی از مهمترین سرزمین های ایران است که ال علی (ع ) بدان خطه پناه اوردند . وجود امامزاده های فراوان در این منطقه نشان دهنده این مدعاست.( فهرستی از امام زاده های منطقه شمیرانات بزودی روی این وبلاگ به نمایش در خواهد امد ) 

منبع-  دانشنامه استان تهران - شهرستان شمیران

میگون با تمدن مستند به قدمتی فراتر از ۲۷۰۰ سال

مستقر شدن آریایی ها از جمله قبیله مغان مادی در دنباوند ( دماوند ) ٬ کوهسران (قصران ) و رغه ( ری ) که با دانش های مادی و روحانی دارای قدرت و اعتبار بی نظیر بودند ٬از قدمت و شهرت مناطق یاد شده حکایت می کند . یکی از دلایل ارتباط مغان با دماوند و قصران و ری را وجود دو ابادی قدیمی << مغانک >> در دماوند و << میگان >> ( تلفظ امروزی میگون )  در رودبار قصران میدانند که دارای ویژگی های مهم زیست محیطی بودند . میگان برگرفته از << مغگان >> است که (( غ )) ان به (( ی )) تبدیل شده . نظیر بغستان به بیستون ٬رغه به ری و نظایر ان که فراوانند .پسوند (( گان )) هم به معنی جایگاه و اسم مکان است . بنابر این مغگان ٬میگان و میگون امروزی جایگاه مغان بوده است که دست کم ۲۷۰۰ سال پیش در ابادی علاوه بر حکومت کردن ٬ به تربیت و پرورش جوانان در زمینه دانش های روز و مسایل مذهبی می پرداختند . این موضوع علاوه بر بالا بردن اعتبار میگون  ٬ تاییدی بر قدمت و پیشینه پر ارزش شهرستان کنونی شمیران نیز هست . گر چه وجود مردمان قیطریه باستان و فرهنگ انان به خودی خود قدمت این سرزمین را به بیش از ۳۲۰۰ سال پیش رسانده است .  

منبع - دانشنامه استان تهران - شهرستان شمیران ص ۲۷۲

میگون قدیم

سیل میگون - ۳

مهمترین حوضه ابریز تهران کجاست؟

شمیرانات پر اب ترین شهرستان استان تهران و  دو حوضه ابریز جاجرود و لار هر یک با وسعت تقریبی ۷۱۰    و ۷۸۰  کیلومتر  مربع   ٬  مهمترین منابع  تامین کننده  اب تهران ٬ شمیرانات  ٬ ری٬  

پاکدشت و ورامین و  حتی شهرستان امل میباشد   .  رژیم برفی - بارانی که بر این   حوضه حاکم است ٬ جریان پایدار و دایمی رود ها را در این منطقه پدید اورده است . در فصل بهار جریان خروشان رودهای این منطقه را شاهد هستیم . سدهای لار و لتیان بجز تامین و ذخیره اب این حوضه ها زیبایی ها و جاذبه گردشگری را ایجاد نموده است . منابع اب سطحی در این شهرستان از ارزش و اهمیت فوق العاده ای برخوردار است ٬ جاجرود و ۱۷ شاخه فرعی ان و رود لار به همراه ۷ شاخه پر اب  ان  از  مهمترین  جریانهای  سطحی و رودخانه ای  شهرستان و استان های  تهران  و مازندران است . فرسایشی که اب جاری در  حوضه ابریز  جاجرود به جای  گذاشته برتری خاصی نسبت به عوامل کوهزایی داشته ٬به صورتی که این رود در چندین نقطه محور اصلی چین خوردگیها را قطع میکند. نمونه این برخورد را می توان در محل عبور گسل میگون در  ( بین میگون و جیرود ٬ معروف به تنگه میگون) در ابتدای مسیر غار هملون شناسایی کرد. وجود چشمه ساران پر اب و زیبا  در این حوضه  از طرفی منابع اب برای استفاده محلی و از طرف دیگر مناظر طبیعی زیبا را نمایان نموده است که از جمله ان به هفت چشمه در میگون میتوان اشاره نمود.  بررسی کیفی اب رودخانه های لار و جاجرود  نشان می دهد  که کیفیت این  اب ها  تا محل  سد خوب است و  برای اشامیدن بسیار مناسب میباشد.