پرنده بومی شمیرانات ، رو به انقراض- زاغی

زاغی^[۱] یا زاغی معمولی پرنده‌ای از سردهٔ زاغی‌ها و خانوادهٔ کلاغیان است که محل زندگی آن بیشتر در اروپا، قسمت بزرگی از آسیا و شمال غرب آفریقا می‌باشد.^[۲]

طول بدن زاغی حدود ۴۰ تا ۵۱ سانتی‌متر است که بیش از نیمی از آن دم بلند پرنده‌است. پرهای شانه، پهلوها و شکم آن سفید و بقیه پر و بالش سیاه با جلای آبی، سبز و ارغوانی است. همه‌چیزخوار است اما غذاهای گوشتی را بر گیاهی ترجیح می‌دهد.

مطالعه‌ای در شمال ایران بر روی زاغی‌ها نشان داد که میانگین وزن بدن زاغی‌ها ۲۱۵ گرم و میانگین طول کل بدن ۴۶.۳ سانتی‌متر و نسبت جنسی ماده به نر در نمونه ۱.۱ به ۱ بوده‌است. بررسی محتویات سنگدان در زمستان نشان داد که ۸۱ درصد از مواد جانوری شامل حشرات، سوسک‌ها و بندپایان و ۱۹ درصد از مواد گیاهی شامل گندم، جو، خردهٔ نان و بذر گیاهان تغذیه کرده بود. میانگین طول روده هم ۶۱۱ میلی‌متر و نسبت طول روده به طول کل بدن برابر ۱.۳ به ۱ بود که این نسبت ارجحیت رژیم غذایی گوشت‌خواری را نشان می‌دهد. تغذیه زاغی از تخم، جوجه یا گنجشک‌سانان کوچک جثهٔ دیگر هم در برخی از منابع ذکر شده‌است.^[۳]

زاغی در مناطق حاشیهٔ شهری فراوان است و تا وقتی آزار داده نشود از انسان دوری نمی‌کند. گاهی دو یا چند پرنده به اذیت و آزار حیوانات دیگر مثل گربه‌ها اقدام می‌کنند که این رفتار ممکن است برای فراری دادن شکارچیان و تخم‌دزدهای بالقوه باشد.

زاغی تک‌همسر است و تا پایان عمر با جفت خود زندگی می‌کند. در صورت مرگ همسر، جفتی هم‌سن خود انتخاب می‌کند. آشیانهٔ خود را معمولاً بر روی درختان بلند می‌سازد. جنس نر آن از ماده بزرگ‌تر است.

زاغی تنها پرنده و یکی از معدود جانورانی است که می‌تواند تصویر خود در آینه را تشخیص دهد.^[۴]

فصل جفت‌گیری زاغی در بهار است و نمایش معاشقه آن به این شکل است که جنس نر به‌سرعت پرهای سرش را بالا و پایین می‌برد. دمش را مانند بادبزن باز و بسته می‌کند و صدایی آرام و متفاوت از صدای خود ایجاد می‌کند. با باز کردن پرهای سفید شانه‌هایش سعی می‌کند توجه پرندهٔ ماده را به سمت خود جلب نماید. پروازهای کوتاه و دنبال‌بازی نیز بخشی از معاشقه این پرنده است. بین ۵ تا ۸ تخم می‌گذارد. البته تعداد ۱۰ تخم نیز ثبت شده است. در فروردین روی تخم می‌خوابند و تنها یک جوجه را بزرگ می کنند.

زاغی که پرنده ای بسیار باهوش میباشد در گذشته نچندان دور در منطقه شمیرانات بسیار دیده می شد ، وقتی در بهار در داخل باغها حرکت میکردی در بالای درختهای گلابی و سیب اشیانه انهارا میدیدم .

این پرنده به صورتی در این منطقه زندگی میکرد که اگر کسی ان را میگرفت به وسیله دادن غذا میتوانست ، ان را اموزش دهد ، به صورتی که وقتی ان را ازاد میکرد همیشه برای گرفتن غذا بازمیگشت.

امروزه به واسته ساخت و سازهای بیرویه و تخریب باغها نسل این حیوان زیبا در حال انقراض میباشد ، که هم خود مردم منطقه و هم اداره محیط زیست میبایست فعال تر نسبت به افزایش باقیمانده این حیوان عمل نماید .